Açık Rıza alınırken nelere dikkat edilmeli

Açık Rıza: İlgili kişinin sahip olduğu verinin işlenmesine, kendi isteği ile ya da karşı taraftan gelen istek üzerine, onay vermesi demektir.

İlgili kişi açık rıza açıklaması ile aslında veri sorumlusuna kendi hukuksal değerine ilişkin verdiği kararı bildirmiş olmaktadır.

Uluslararası metinlerde de kendine yer bulan önemli bir kavramdır. 95/46/EC sayılı Avrupa Birliği Direktifine göre rıza;

ilgili kişinin kendisiyle ilgili veri işlenmesine, özgürce, konuyla ilgili yeterli bilgi sahibi olarak, tereddüde yer bırakmayacak açıklıkta ve sadece o işlemle sınırlı olarak verdiği onay beyanıdır.

Açık rıza kişiyi direkt bağlayan hak olduğundan dolayı, ilgili kişi daha önce vermiş olduğu açık rızayı istediği zaman veri sorumlusundan geri alabilir.

Açık rıza kanunun 3. maddesinde 3 madde ile açıklanmıştır;

  1. Belirli bir konuya ilişkin olması: Açık rızanın belirli bir konuyla ilgili ve sınırlı olmasıdır veri sorumlusu tarafından açık rızanın hangi konular için istendiği net olarak belirtilmeli ve ilgili kişi kabul etmelidir. Açık rıza genel kuralları içermemelidir, eğer ilgili kişi genel bir irade açıklaması ile “kişisel verilerimin işlenmesini kabul ediyorum” derse bu açık rıza olarak sayılmaz. Rıza alınırken birden çok kategoriye ilişkin verinin işlenmesi gerekiyorsa buna uygun olarak hangi verilerin ve ne amaçlarla işleneceği gibi, işlemenin
    farklı noktaları açısından da açık rızanın verilmiş olması gerekmektedir. Alınan Açık rıza yurtdışı ile paylaşılacaksa ayrıca bilgilendirmesi yapılmalıdır.
  2. Rızanın bilgilendirmeye dayanması: İlgili kişinin rıza göstermesi için hangi konuya, neye rıza gösterdiğini bilmesi gerekmektedir. Kişinin sadece konu üzerinde değil, aynı zamanda rızasının sonuçları üzerinde de tam bir bilgi sahibi olması gerekir. Veri sorumlusu  tarafından bilgilendirme işlenecek veriyle  ilgili bütün konularda açık ve anlaşılır bir biçimde gerçekleştirmelidir. Bilgilendirme yaparken dikkat edilmesi gerekenler; Bilgilendirme mutlaka veri işlenmeden önce yapılmalı, elde edilecek kişisel verilerin hangi amaçla kullanılacağı açıkça belirtilmeli, kişinin anlamayacağı terimler ya da yazılı bilgilendirme yapıldığında okumakta güçlük çekeceği oranda küçük puntolar kullanılmamalıdır.
  3. Özgür iradeyle açıklanması: Kişinin beyanı olan rızanın ilgili kişi tarafından bilinçli ve gönül rızası ile verilmiş olması gerekmektedir.  Aksi durumda rıza geçersiz sayılacaktır. Cebir, tehdit, hata ve hile gibi iradeyi sakatlayan hallerde, kişinin özgür biçimde karar vermesi mümkün değildir. Dolayısıyla, bu gibi durumlarda özgür bir irade açıklamasından bahsedilemez.